ایران و دولت ملی در جنگ جهانی اول

این پژوهش اغلب مسائل مهم این دوران از سالهای پس از مشروط تا آخرین دهه های جنگ را در بر دارد. مباحث آن به طور مشخص در سه بخش نسبتا بزرگ و هر کدام در چند فصل جداگانه مورد مطالعه و مداقه قرار گرفته اند. بخش اول به بررسی اوضاع ایران در عصر مشروطیت ، مناسبات خارجی، مجلس و احزاب سیاسی از تکوین تا تطور و ترسیم چشم اندازی از تحولات اجتماعی - اقتصادی می پردازد که هدف آن نمایش سیمائی کلی از ایران در آستانه جنگ جهانی اول است تا نشان دهد که آیا ایران با توجه به شرایط حاکم و ملاحظه مشکلاتش توانایی ورود به جنگ یا جبهه گیری متناسب با آن را داشت ؟ یا می توانست نسبت به آن بی تفاوت بماند؟ در بخش دوم اوضاع ایران از آغاز جنگ تا مهاجرت و جریانهای مقارن با وجود گستردگی، تنوع، پیچیدگی و گسیختگی آن بررسی شده اند. شامل موضوعاتی چون علل آغاز جنگ ، موضع بیطرفی دولت ایران، استراتژی نظامی دول متخاصم نسبت به ایران و ابزار و اهداف آن، تبلیغات آلمانها، نظر جناحهای گوناگون نسبت به جنگ و نقد آن، گرایشها و تمایلات جامعه ایران و زمامدارانش به متحدین و واکنش متفقین، جنبشها و شورشهای داخلی علیه روس و انگلیس ، کابینه های مختلف و عملکرد آنها، بحران سیاسی و شکاف در حاکمیت ، تلاش مستوفی الممالک در اتحاد با آلمانها و مسئله مهاجرت و حوادث پیرامون آن مفصل به تحریر درآمده است ، هرچند ممکن است به نظر رسد مباحث آن ارتباط چندانی با موضوع تحقیق ندارد اما از آنجا که مجموعه مسائل فوق در تحقق و تکوین اندیشه مهاجرت و انتقال پایتخت اثر مستقیم دارند و در شناخت و تحلیل منطقی تر از جریانات بعدی موثر خواهند افتاد ناگزیر از طرح آنیم. ایم دوران پرتنش ترین و ناپایدارترین دوره تاریخ معاصر و عرصه برخورد دیدگاههای متفاوت و بعضا متعارض است . بخش سوم به تلاش مهاجران، اقدامات کمیته دفاع ملی، مهاجرت به کرمانشاه تشکیل دولت ملی و عقب نشینی آن به خاک عثمانی و اعاده مجدد آن به همراه تحولات سیاسی، اقتصادی و نظامی، روابط خارجی و منازعات داخلی و دولت ملی در اوج تا حضیض با نگاهی به اوضاع دولت مرکزی ایران تا پایان مهاجرت را دربر خواهد داشت که هدف این رساله نیز طرح مسائل و اهداف ، نتایج و عملکرد آنهاست .